چرا امامان با این که می دانستند که چگونه و کی به شهادت
میرسند ، باز به محل شهادت خود می رفتند ؟
جواب :
این که پیامبران و ائمه علیهم السلام علم غیب داشتند ، از ضروریات مذهب حق است و با دلایل قطعی از کتاب و سنت و عقل قابل اثبات است ؛ از جمله می‌دانستند که کی شهید می‌شوند ، چه کسی آن‌ها را به شهادت می‌رساند و ...
در پاسخ به سؤال شما باید به این نکته اساسی توجه کردکه :
پیامبران و ائمه علیهم السلام در زندگی اجتماعی خودشان و ظیفه داشتند که همانند انسان‌های معمولی رفتار کنند و وظیفه نداشتند که به علم باطنی و دانشی که خداوند به آن‌ها اعطاء کرده بود ، عمل کنند ؛ مثلاً پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله وسلم با این که علم غیب داشتند ؛ اما در قضاوت‌های خود در بین مردم به علم غیب عمل نمی‌کردند ؛ بلکه بر طبق موازین شرعی ، از مردم شاهد و بینه می‌خواستند و شاهد و بینه بر طبق ادعای هر کس بود ، به نفع او رأی می‌داد ؛ چنانچه مرحوم کلینی رحمت الله علیه در کتاب شریف کافی این روایت صحیح السند را نقل می‌کند :
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَعْدِ وَ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه وآله وسلم) إِنَّمَا أَقْضِی بَیْنَکُمْ بِالْبَیِّنَاتِ وَ الْأَیْمَانِ وَ بَعْضُکُمْ أَلْحَنُ بِحُجَّتِهِ مِنْ بَعْضٍ فَأَیُّمَا رَجُلٍ قَطَعْتُ لَهُ مِنْ مَالِ أَخِیهِ شَیْئاً فَإِنَّمَا قَطَعْتُ لَهُ بِهِ قِطْعَةً مِنَ النَّارِ .{1}
1 . الکافی - الشیخ الکلینی - ج 7 - ص 414 . تهذیب الأحکام - الشیخ الطوسی - ج 6 - ص 229 و ...
من در میان شما با استناد به شاهد و یمین قضاوت می‌کنم . برخی از شما در اثبات‌ادعای خود از دیگری زیرک‌تر است ؛ پس هر کدام از شما اگر از مال برادرش چیزی را به سود او گرفتم و به‌او دادم [ در حالی که خود شما می‌دانید که مال شما نیست ] آن مال همانند پاره‌ای از آتش است؛؛
مقصود این است که من وظیفه ندارم بر طبق علم باطنی خودم که خداوند به من داده است ، در میان شما قضاوت کنم ، من بر طبق بینه ، شاهد و یمین قضاوت می‌کنم و هر کس بر ادعای خویش دلیلی داشت به سود او رأی خواهم داد ؛ چه آن شخص راست بگوید یا دروغ ؛ اما اگر کسی زرنگ‌تر بود و توانست بر ادعای خویش بینه و شاهدی فراهم کرد و مال برادرش را به ناحق غصب کند ، آن قطعه از مال برای او قطعه‌ای از آتش جهنم خواهد بود .
در نتیجه ائمه علیهم السلام و ظیفه دارند که همانند مردم عادی و همانند یکی از آن‌ها زندگی کند . اگر قرار باشد که امام علیه السلام به علم الهی خود ، حدود ، دیات قصاص و... را اجرا کند ، نظام اجتماعی به هم خواهد خورد .
ضمن این که ائمه علیهم السلام برای تمامی مردم در تمامی شئونات زندگی الگو و نمونه هستند و مردم نیز وظیفه دارند که به آن بزرگواران اقتدا کرده و از نحوه زندگی آن‌ها الگو برداری کنند ، اگر قرار باشد که آن‌ها زندگی غیر عادی داشته باشند و بر طبق علم غیب رفتار کنند ، نمی‌توانند برای مردم الگو باشند و مردم نمی‌توانند از آن‌ها الگو برداری کنند .
حال ممکن است این سؤال پیش بیاید که با توجه به علم ائمه علیهم السلام نسبت به شهادتشان ، آیا رفتن آن‌ها به محل شهادت ، خود کشی نیست ؟
مسعود الریاحی
