چرا ما «شیعیان» در اذان و اقامه بعد از «اشهد ان محمداً رسولاللَّه صلى الله علیه و آله و سلم» «اشهد ان علیاً امیر المؤمنین علیه السلام ولى اللَّه» مىگوییم ولى اهل تسنن نمىگویند و به ما هم اعتراض مىکنند و سؤال مىکنند که «علىّ ولى اللَّه» (على علیه السلام ولى خدا است) یعنى چه؟
مگر خدا ولىّ دارد؟
پاسخ:
در فقه شیعه روایاتى وجود دارد مبنى بر این که هرگاه شهادت به توحید و رسالت حضرت محمد صلى الله علیه و آله و سلم دادید، شهادت به ولایت حضرت على علیه السلام نیز بدهید و از مجموع روایات استفاده مىشود که شهادت و اقرار به یگانگى خدا و رسالت رسول خدا و ولایت و امامت امیر المؤمنین علیه السلام از یکدیگر جدا نمىباشند و بین آنها تلازم وجود دارد و غیر قابل انفکاک است، لیکن همان گونه که در توضیح المسائل مراجع آمده است، شهادت به ولایت حضرت امیر علیه السلام جزء اذان و اقامه نیست و ما «شیعیان» آن را به قصد جزئیت نمىگوییم بلکه در هر یک از اذان و اقامه بعد از شهادت به رسالت، یک بار به قصد تیمّن و تبرک، شهادت به ولایت نیز مىدهیم و مىگوییم «اشْهَدُ انَّ عَلیَّاً امیرُ الْمُؤمنیِنَ وَوَلىُّ اللَّه» و معناى آن این است که على علیه السلام از طرف خدا بر مردم امامت و ولایت دارد، همان گونه که محمد علیه السلام از طرف خدا بر مردم رسالت دارد «1».
ولى اهل تسنن با اصل امامت و ولایت آن حضرت مخالفت کرده و همچنان بر مخالفت خود اصرار مىورزند و هرگز حاضر نیستند «اشهد ان علیاً ولى اللَّه» را به زبان بیاورند بلکه عدّهاى از آنان از گفتن این جمله و هر کلام دیگرى که دالّ بر فضیلت حضرت امیر علیه السلام باشد ابا دارند و سعى مىکنند به هیچ وجه نام مقدس حضرت امیر علیه السلام را نیاورند حتى در مواردى که «على» به عنوان صفت خداى سبحان مطرح است و در قرآن مجید هم آمده است: «وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ» «2»، که شیعه در پایان تلاوت قرآن مىگوید: «صدق اللَّه العلىّ العظیم» ___________________________________________
(1)- راجع به شهادت به ولایت امیر المؤمنین علیه السلام به جامع المسائل استفتاءات حضرت آیة اللَّه العظمى فاضل لنکرانى مدظله، جلد 2، مسائل اذان و اقامه مراجعه شود.
(2)- بقره/ 255؛ ترجمه: «و اوست والاى بزرگ».
[راست گفت خداى والاى بزرگ] آنها از گفتن لفظ «على» امتناع کرده و مىگویند: «صدق اللَّه العظیم» [راست گفت خداى بزرگ].
یک مناظره
در مسجد النبى یک نفر از اهل تسنن مصر به اینجانب گفت: آیا شما «شیعیان» مىگویید «علىّ ولىّ اللَّه» على ولىّ خداست؟ گفتم: بلى، مگر چه اشکالى دارد؟ گفت: مگر خدا ولى مىخواهد؟ گفتم: مگر شما نمىگویید: «محمد رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم»؟ محمد رسول خدا است در فکر فرو رفت و گفت: بلى مىگوییم، گفتم: مگر خدا رسول مىخواهد؟ گفت:
معناى آن این است که «محمد صلى الله علیه و آله و سلم از طرف خدا رسالت [بر مردم] دارد» گفتم: معناى «على ولى اللَّه» نیز این است که «على علیه السلام از طرف خدا ولایت و امامت [بر مردم] دارد» بعد به او گفتم: نظیر این عبارت در کتابهاى شما نیز آمده است، مثلًا در «صحیح بخارى» است که عمر بن الخطاب به على بن أبى طالب علیه السلام و عباس عموى رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم گفت: من ولى ابوبکر هستم،
«فکنت انا ولىّ أبى بکر» «1»
و معلوم است که ابوبکر مرده بود و ولى نمىخواست، پس معناى گفته عمر این است که من از طرف ابوبکر ولایت بر مردم دارم، سپس به او گفتم:
البته باید از عمر و ابوبکر سؤال شود که مگر اختیار مردم با آنها
___________________________________________
(1)- صحیح بخارى، کتاب فرض الخمس، باب فرض الخمس، ص 513، ذیل ح 3094 (در عین حال جهت روشن شدن معناى این جمله مىتوان به شروح بخارى مراجعه کرد).
در هر حال شیعیان معتقد هستند که على علیه السلام از طرف خدا و توسط رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم براى امامت و ولایت و رهبرى مردم تعیین شده است ولذا مىگویند «اشهد ان علیاً امیر المؤمنین و ولى اللَّه» و در مقابل، شما اهل تسنن طبق گفته خود عمر، باید بگویید «اشهد ان عمر ولى ابوبکر» و نباید بگویید عمر خلیفه رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم است و الا عمر را تکذیب کردهاید، لبخندى زد و چون این مطلب را از «صحیح بخارى» نقل کردم و نمىتوانست انکار کند. اندکى سکوت کرد و گفت: شما به چه دلیل مىگویید على بن ابى طالب علیه السلام از طرف خدا بر مردم ولایت دارد؟ گفتم: ادله این امر- عقلًا و نقلًا- فراوان است و از باب نمونه یکى از ادله آن این آیه شریفه است:
إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ؛ « سوره مائده/ 5.»
تنها ولى و سرپرست شما، خدا و رسول خدا و کسانى هستند که ایمان آوردهاند و نماز را به پاى مىدارند و در حال رکوع زکات مىپردازند.
در تفاسیر شیعه و عده زیادى از اهل تسنن آمده است که مراد از وَ الَّذِینَ آمَنُوا در این آیه مبارکه على بن ابىطالب علیه السلام است و تصریح نمودهاند که على علیه السلام در حال رکوع انگشتر خود
را به فقیر بخشید و این آیه شریفه در شأن او نازل شد «1».
و شما مىتوانید به «الغدیر» مرحوم علامه امینى، یا به کتاب «المراجعات» مراجعه کنید و یا به تفاسیر خودتان در ذیل آیه مراجعه و تحقیق کنید، سپس اضافه کردم: علاوه بر این آیه، ادله زیادى بر ولایت و امامت على علیه السلام موجود است و یکى از آنها داستان غدیر خم است.
صحبت که به اینجا رسید رفقاى او که سخت نگران و ناراحت بودند، دست او را گرفتند و گفتند بحث کافى است.
گرچه او مایل بود که بحث را ادامه دهد اما رفقاى او اجازه ندادند و خداحافظى کردند.؟!!!
(1)- به تفسیر در المنثور و احکام القرآن جصاص و تفسیر بیضاوى و تفسیر طبرى و غیر اینها در ضمن تفسیر این آیه مبارکه مراجعه شود.
